OTIMAČINA SVETINJA: Priština bez konsultacija sa SPC vrši radove u crkvi u selu kod Mitrovice i proglašava je „katoličkom crkvom“!

Crkva je pod imenom „katolička crkva u Gornjem Vinarcu“ uvrštena u spisak „spomenika pod zaštitom Ministarstva kulture u Prištini iz 2016. godine. U tekstu na internetu koji se poziva na izvore iz ministarstva pominje se da je popravljen krov od kamenih ploča, urađen trotoar i da je crkva iznutra omalterisana, a fotografije pokazuju da su stavljena privremena vrata. Pred crkvom je postavljen znak Ministarstva kulture Kosova gde se pominje opet naziv „katolička crkva u Vinarcu“ i navode dve firme koja obavlja radove, koji su, kako se tvrdi, pri kraju.

Radi boljeg upoznavanja javnosti, ova Pravoslavna crkva postoji još od XIV veka, u selu koje je tada bilo čisto srpsko, sa 15 srpskih domova, što je zabeleženo i u turskom popisu neposredno nakon osmanskog osvajanja Kosova i Metohije u oblasti Isa-bega Ishakovića, 1455. godine. U dokumentu koji je izdao Orijentološki institut iz Sarajeva 1964, koji je radio i druge turske popise iz kojih se vidi tadašnji sastav stanovništva, pominju se vinogradi u ovom selu, po čemu je očigledno i dobilo ime. Po svojoj građevinskoj strukturi jasno se vidi da je crkva u Vinarcu slična grobljanskim crkvama iz 14-15. veka kojih je više na širem prostoru, sa oltarskom apsidom i za pravoslavnu tradiciju karakterističnom nišom za proskomidiju. U selu se ne pominje prisustvo rimokatoličke zajednice, a koliko je poznato Eparhiji raško-prizrenskoj, rimokatolička biskupija nikada nije koristila ovu crkvu, niti o njoj ima ikakvih pisasnih podataka i materijalnih dokaza.

Do 1999. godine, crkvu su koristili pravoslavni vernici koji su se ovde okupljali na prvi petak posle Vaskrsa, jer je crkva bila posvećena „Životvornom istočniku“, o čemu dodatno svedoči izvor u blizini. Nakon proterivanja srpskog stanovništva, crkva u Gornjem Vinarcu je oskrnavljena, zapaljena, ispisana grafitima, a ulazna vrata su polomljena. Nažalost, to je stanje mnogih naših crkava koje su u toku rata 1998-1999. godine oštetili ili uništili albanski ekstremisti. Ovo je još jedno svedočanstvo da o crkvi koju je lokalno albansko stanovništvo smatralo srpskom, jer u protivnom ne bi bila skrnavljena i paljena, što je slučaj i sa mnogim drugim crkvama i manastirima koji su napadani, a sada se u medijima ili preko Ministarstva u Prištini proglašavaju za „albanske crkve“.

Prema ranijim podacima Eparhije raško-prizrenske u vreme komunističkog perioda crkva je napadana i u ranijem periodu i devastirana je 1972. godine kada je grua lokalnih Albanaca razbila vrata, prozore i demolirala unutrašnjost crkve pokušavajući da je zapali.

Eparhija raško-prizrenska izražava najoštriji protest zbog procesa koji, očigledno predstavlja nameru kosovskih vlasti, da crkve koje su albanski ekstremisti rušili ili oštećivali sada „obnavlja“ bez ikakve konsultacije sa Crkvom kojoj ti objekti pripadaju i da menja njihov identitet, i pored postojećih istorijskih svedočanstava.

Eparhija raško-prizrenska će povodom ovog najnovijeg incidenta obavestiti međunarodne predstavnike, organizacije koje se bave verskim pravima i zaštitom kulturne baštine, jer kosovske institucije ne reaguju na tužbe SPC i ne izvršavaju svoje pravne obaveze prema našoj Crkvi čak ni u slučaju presuda najviših sudova. Naša Eparhija se ne protivi obnovi svojih svetinja, od kojih još mnoge koje su uništili albanski ekstremisti 1998-1999. i dalje stoje u ruševinama, ali se oštro protivi korišćenju navodne obnove radi preuzimanja srpske kulturne baštine i menjanja identiteta u cilju istorijskog revizionizma. Zato je obnova porušenih srpskih crkava nakon Martovskog pogroma rađena pod nadzorom Saveta Evrope koji je garantovao zaštitu prava SPC.

Ako je prvi deo strategije albanizacije ovog prostora bio proterivanje srpskog stanovništva nakon rata 1999. kada je oko 200.000 Srba i nealbanaca bilo prinuđeno da napusti ove krajeve, i sistematsko uništavanje srpskih pravoslavnih crkava i grobalja da bi se zatrli svi tragovi našeg istorijskog postojanja, sada je protivno svim normama, ali i kosovskim zakonima cilj albanskih institucija na Kosovu da te crkve koje su rušene samostalno obnavlja menjajući njihov identitet. Ovakvo ponašanje kosovskih institucija glavni je razlog nemogućnosti normalne saradnje SPC sa institucijama koje otvoreno rade na negiranju naše istorije, identiteta i nasleđa, a sve u cilju stvaranja etnički čiste albanske teritorije.

Zato ovom prilikom pozivamo međunarodne predstavnike da reaguju na ove incidente i preduzmu mere kako bi se buduće nasilje nad našim crkvama zaustavilo. Menjanje identiteta crkava direktno izaziva etničku i versku neterpeljivost i kažnjivo je po zakonima Kosova, izaziva etničke i verske tenzije i onemogućava smirivanje situacije koja je višestruko pogoršana posebno poslednjih godina.

Eparhija raško-prizrenska