ČETRDESET SLOBODNIH DANA U POKORENOJ EVROPI: Obeležena 78. godišnjica prvog oslobođenja Loznice pod vođstvom Veselina Misite

LOZNICA - Sedamdeset osma godišnjica prvog oslobođenja Loznice u Drugom svetskom ratu obeležena je danas (31.8) služenjem pomena i polaganjem venaca na grob potpukovnika Veselina Misite, mesto njegove pogibije ispred spomen-ploče na robnoj kući u centru grada i spomen-bistu.

Vence su na Misitinu spomen-bistu položili predstavnici Grada Loznice, Srpske radikalne stranke (SRS) Vjerica Radeta, Sreto Perić i Darko Jevtić, kao i Udruženja ratnih dobrovoljaca 1912-1918. ''Podrinje – Loznica''.

Prema rečima predsednika Udruženja ratnih dobrovoljaca 1912-1918. Zorana Tošića, mnogo toga se promenilo, ali rodoljublje još uvek živi.

– Dok je nas, udruženja koja neguju tradiciju i prave vrednosti obeležavaćemo ovakve datume i odlaziti u škole kod mladih pokoljenja, učiti ih šta su naši preci činili u oslobodilačkim ratovima i zašto je njihovo delo na vrhu hijerarhije srpskih vrednosti. Apelujem na omladinu da nam se pridruži jer oni u naredenim godinama treba da rade ovo što mi danas činimo – kazao je on i saopštio da je sa SRS, ispred čijih prostorija je Misitina spomen-bista, dogovoreno da za dve godine, na osamdesetu godišnjicu oslobođenja Loznice, ona bude premeštena na mesto pukovnikove pogibije, ispred RK ''Jadar''.

Perić i Radeta podsetili su građane na vreme kada je Loznica postala prvi grad oslobođen od Nemaca u porobljenoj Evropi, ali i da je to dugo ''gurano pod tepih’’, da je šteta što se značaj ovog događaja ne razume u celoj zemlji kao i da bi ovo trebalo da bude mesto hodočašća cele Srbije. U pozno leto 1941. vojna mašinerija Trećeg rajha bila je nezadrživa, ali su Lozničani disali slobodno.

Zahvaljujući potpukovniku Veselinu Misiti varoš na desnoj bali Drine bila je od 31. avgusta te godine prvo veće oslobođeno mesto pod nemačkom okupacijom na porobljenom starom kontinentu, a sloboda je trajala 40 dana. Decenijama taj događaj nije bio mnogo poznat ni samim Lozničanima, a kamoli šire, i tek poslednjih dvadesetak godina više se priča o tim danima slobode.

Prema sačuvanim svedočenjima učesnika oslobođenja, zvona na staroj lozničkoj crkvi označila su u 10 sati početak napad na Loznicu, a udar je bio usmeren na Gimnaziju, Vukov dom kulture i kafanu Laze Hajdukovića gde su se nalazili Nemci. Okupatoru je pre napada poslat ultimatim u kome je tražena njihova predaja, ali odgovor nije dobijen. Predvođeni Veselinom Misitom, potpukovnikom Vojske Kraljevine Jugoslavije (VKJ), napad je izvelo oko 300 ustanika, vojnih obveznika i civila koji su uprkos otporu savladali nemačke vojnike i doneli slobodu. U borbi je pogođen mitraljeskom vatrom poginuo Misita koji je sahranjen na lozničkom groblju. Ustanici su imali osam poginulih i četiri ranjena, a tada je zarobljena grupa od 93 nemačka vojnika. Prema zarobljenicima se postupalo u skladu sa međunarodnim ratnim pravima i zbog dobrog ophođenja prema njihovim vojnicima Nemci su po povratku, 11. oktobra 1941, odmazde poštedeli Loznicu, ali su počinili brojne zločine nad civilima po selima Jadra.

Misita je uoči napada Nemcima postavio ultimatum i to na nemačkom jeziku. Slobodu su ustanici posle oslobođenja Loznice doneli i u Krupanj i Banju Koviljaču stvarajući slobodnu teritoriju u zapadnoj Srbiji.

Zapisano je da je Misita rođen u selu Buna, u blizini Mostara, u 33. godini postao je najmlađi major VKJ, a u 37. potpukovnik. Govorio je francuski, nemački i češki jezik, odlikovan je više puta, a posle pogibije i ordenom Karađorđeve zvezde sa mačevima Prvog stepena i posmrtno unapređen u pukovnika. Misitina bista, rad akademskog vajara Ostoje Gordanića Balkanskog, otkrivena je prvog decembra 1998. godina, na današnjem mestu u Ulici Miodraga Borisavljevića, a od pre desetak godina istorijska priča o Misiti i 31. avgustu 1941. zahvaljujući istoričaru Goranu Viliću postala je deo stalne postavke Muzeja Jadra u Loznici.

Sloboda se posle 1941. u Loznicu ponovo vratila tri godine kasnije kada su je partizanske snage konačno donele 23. septembra 1944. i taj datum je sve do 2002. slavljen kao Dan opštine.

(Kurir.rs/T.Ilić)