SANACIJA OŠTEĆENJA: Manastir Žiča kod Kraljeva prepoznatljivu crvenu boju dobiće za dve-tri godine

Zbog propisane konzervatorske metodologije rada, sprovođenja istraživačkih i ispitivačkih radova na dobijanju kvalitetnog krečnog maltera i bojenog sloja, provere tehnoloških karakteristika materijala, konstruktivne stabilizacije korpusa, a sve u cilju kvalitetnog i dugoročnog rešenja tehničke zaštite i očuvanja spomenika kulture, na puni sjaj manastira Žiča kod Kraljeva čekaće se još neko vreme.

"Najznačajniji objekat manastirskog kompleksa, crkva Svetog Spasa je tokom istorije pretrpela velika oštećenja, rušenja, ali i obnove u više etapa. Poslednja velika obnova izvedena je 90-ih godina, koja je rezultirala današnjim izgledom hrama i njegovih, po ugledu na svetogorsku arhitekturu, crveno obojenih fasada. Tokom 2006. godine stručnjaci konzervatori su na fasadnim ravnima crkve uočili manja oštećenja maltera i sitne mrežaste pukotine u bojenom sloju, da bi posle razornog zemljotresa u Kraljevu 2010. godine, ta oštećenja postala veća, sa izrazitijim pukotinama i otpadanjem i odvajanjem malterske podloge", kaže Snežana Jejić za Kurir.

Ona dodaje da su sanacioni radovi na oštećenim delovima fasada počeli krajem 2018. godine, da bi tokom tih intervencija početkom 2019. stručnjaci utvrdili niz problematičnih elemenata i ukazali na neophodnost sistemske, celovite sanacije objekta.

U tom kontekstu krenulo se i u statičko rešavanje sanacije potpornog, ogradnog zida, što je od izuzetne važnosti za stabilnost čitavog platoa na kojem se nalazi hram.

"Potpunim uklanjanjem maltera sa hrama, 2020. godine, na pukotinama su instalirani osni dilatometri za osmatranje njihovog 'otvaranja', a u donjim zonama zidova geodetski reperi radi praćena sleganja objekta. Praćenje, odnosno očitavanje rezultata merenja treba da traje najmanje jednu do dve godine. Istovremeno su rađene i istražne sonde, provere temeljne zone i ranije izvedenih statičkih intervencija, sa ciljem da se dobiju relevantni podaci za izradu Projekta statičke sanacije objekta", objašnjava Snežana Jejić.

Sagovornica Kurira ističe da je pre godinu dana izvedena čitava operacija pripreme gašenog kreča visokog kvaliteta, s obzirom da se malterisanje fasada Žiče planira tehnikom drevnih majstora u krečnom malteru spravljenom po staroj tehnologiji.

"Po uputstvu stručnjaka fizičko - hemijske laboratorije RZZSK, majstor iz okoline Novog Pazara, koji se krečarskim zanatom bavi više od 40 godina, odabrao je čist krečnjački kamen iz majdana, složio u tradicionalno izgrađenu peć i na stari zanatski način izvršio pečenje kamena, za koje su korišćena isključivo suva drva bukve, javora i čama. Pečeni kreč je gašen i nakon potrebnog vremena transportovan u manastir u pripremljene jame za skladištenje i starenje kreča. Da bi se ovaj kreč primenio za malterisanje žičkih fasada, potrebno je da odleži što duže, poželjno dve do tru godine", navodi Snežana Jejić.

Ona dodaje da su tokom septembra i oktobra ove godine planirane dalje aktivnosti na definisanju strukture novog maltera, odnosno spravljanje probnih uzoraka koji će se ispitivati, a probne uzorke potrebno je pratiti najmanje godinu dana u sva četiri godišnja doba kako bi se izveli zaključci i odabrali najbolji.

Takođe, u toku su i aktivnosti na istraživanju originalnih ostataka crvene boje na pojedinim spomenicima iz srednjeg veka, kao i prikupljanje i ispitivanje prirodnih komponenti za sastav bojenog maltera. Cilj jeste da se utvrdi i dobije crvena boja kakvu je originalno imala fasada Žičkog hrama.

Kurir.rs/J. S.