Nedaleko od srednjovekovnog grada Maglič, sa desne strane puta Kraljevo - Raška, nalazi se jedinstvena česma u Srbiji sa koje narod uzima vodu punih 140 godina.

Česma je podignuta 1882. godine, a voda koja iz nje ističe za sve to vreme nije promenila svoj sastav i danas je, baš kao i tada, i hemijski i bakteriološki ispravna za upotrebu.

- „Vuić vodu“, odnosno „Vuić česmu“ prvi put sam posetio 1985. godine, kada sam položio vozački ispit i od tada, pa sve do danas, redovno uzimam vodu sa ove česme. Mogu vam reći da je odličnog kvaliteta, a posebno je zanimljivo da ova voda ima stalnu temperaturu, jer i tokom leta, ali i u zimskom periodu, kada je sipate u plastičnu flašu, ona uvek ostane zamagljena, kaže Kraljevčanin Nikola Jovanović.

dsc09486.jpg
Foto: Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo

On kaže da vodu sa ove česme uzimaju građani koji putuju iz Kraljeva za Rašku ili se iz pravca Raške vraćaju za Kraljevo, kao i meštani koji gravitiraju ovom području, a većina njih ne zna zašto se česma zove „Vuić voda“, jer je spomen - ploča na česmi delimično čitljiva, te da bi je trebalo obnoviti.

Prema rečima Lidije Crnčanin, istoričarke Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Kraljevu, paroh kraljevački Savatije Božić, 1929. godine obnovio je spomen - česmu nastalu u vreme prokopavanja puta kroz Ibarsku klisuru.

- Spomen česma je podignuta krajem 19. veka, u vreme vladavine prvog kralja po obnavljanju srpske državnosti Milana Obrenovića, a u znak sećanja na prokopavanje kolskog puta kroz Ibarsku klisuru koji je povezivao, i dan danas povezuje Kraljevo i Rašku. Sa radovima je započeto 1882. godine, a nadzor nad radovima vršio je inženjer Vuić, zato je i u narodu ova česma poznata kao „Vuića voda“, kaže za Kurir Lidija Crnčanin.

Sagovornica Kurira ističe da se na spomen - ploči nalaze imena svih pojedinaca koji su bili uključeni u ovaj poduhvat, a radove su izvodili radnici dovedeni iz Primorija. Zub vremena, kao i sam teren, vremenom su devastirali ovaj beleg koji je kraljevački paroh Savatije Božić obnovio 1929. godine pa danas natpis na ploči nije u potpunosti čitljiv.

dsc09485.jpg
Foto: Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo

- Ova spomen česma, koja je obnovljena trudom i voljom sveštenika Savatija Božića, odlukom Skupštine Grada Kraljeva proglašena je za spomenik od značaja za Grad Kraljevo u oktobru mesecu 2019. Moramo napomenuti da više pažnje treba posvetiti kako održavanju same česme tako i prostora oko nje, zaključuje istoričarka Lidija Crnčanin.

Savatije Božić je bio jedan od istaknutih ličnosti Kraljeva u 20. veku. Rođen je 1859. godine u selu Vrh, zaseok Gobeli, kod Rudna, u nekadašnjem Studeničkom srezu. Školovanje je započeo u manastiru Studenica, gde je naučio da čita i peva. Slušajući od kaluđera o slavnoj prošlosti tada porobljene otadžbine, Savatije uzima učešće u oslobodilačkim ratovima 1875-1877. Nakon rata po savetu mitropolita Mihaila upisuje Bogosloviju. Po završetku školovanja, Savatije Božić je postavljen za učitelja u varošici Raška. Međutim, 1884. godine rukopoložen je za sveštenika u činu jereja, a dodeljena mu je raščanska parohija i tu dužnost je obavaljao 10 godina.

Koliko su poverenje imali stanovnici Raške i Studeničkog sreza u svog paroha, najbolje govori činjenica da je prilikom izbora za Narodnu skupštinu Kraljevine Srbije izabran 1893. godine za narodnog poslanika za okrug Rudnički.

Narodne godine, na vlastitu molbu premešten je u Kraljevo i postavljen za paroha Prve kraljevačke parohije. Ubrzo je postao član brojnih kulturnih, humanih i nacionalnih udruženja, a obavljao je dužnost predsenika u „Narodnoj odbrani“ i „Poljoprivrednom sreskom odboru sreza žičkog“. Zalagao se za otvaranje Gimnazije u kojoj je predavao veronauku. Bio je jedan od utemeljivača prirodnog lečilišta Mataruška banja. Tokom Prvog svetskog rata u periodu od 1916. do jula 1918. godine bio je internaciji u logoru „Nežider“ u Mađarskoj.

U posleratnim godinama aktivno je radio na obnovi Crkve Silaska Svetog duha, obnovi nastave u školama i izuzetno se angažovao u radu Crvenog krsta. Dobitnik je brojnih priznanja i nagrada, a među njima se svakako ističe orden „Belog orla V stepena“, dobijenim od kralja Aleksandra Karađorđevića 1924. godine Preminuo je u Kraljevu 1960. godine.

Sin sveštenika Savatija Božića, Dobrivoje (1886-1967.) bio je uspešan inženjer i izumitelj. On je prvi u svetu konstruisao automatsku vazdušnu kočnicu koja se primenjuje u železničkom saobraćaju i poznata je kao“ Božićeva kočnica“.

Kurir.rs/J. S.