Spomenik Knezu Mihailu je danas jedan od najprepoznatljivijih simbola Beograda i omiljeno sastajalište svih prestoničana i njihovih gostiju. Čak iako se ovde ne srećete, pored njega sigurno svakodnevno prolazite jer je Trg republike epicentar svih prestoničkih dešavanja. Ipak, verovatno niste primetili da srpskom knezu sve ove godine zapravo nedostaje jedan bitan detalj.

Kada je tog davnog 19. decembra 1882. godine, na Svetog Nikolu, krsnu slavu dinastije Obrenović, na tadašnji Pozorišni trg postavljen impozantan spomenik Knezu Mihailu Obrenoviću, teško da su njegov autor, naručioci i okupljena svetina koja je zadivljeno gledala prizor, mogli da pretpostave da će ovaj spomenik postati toliki simbol Beograda i mesto susreta generacija prestoničana. U tom davnom Beogradu, tadašnji prestoničani su samo želeli da odaju počast tragično poginulom knezu Mihailu Obrenoviću, državniku koji je konačno oslobodio Srbiju od turske stege i doneo joj slobodu.

Otkrivanju spomenika prisustvovao je i autor spomenika - italijanski vajar Enriko Paci koje je ovaj prestižni posao poveren 1873. godine nakon raspisanog međunarodnog konkursa. Paci je tim povodom od kralja Milana Obrenovića primio orden Viteza takovskog reda drugog stepena. Ipak, Beograđani su imali neke zamerke na izgled spomenika.

spomenik-knezu-mihailu.jpg
Nebojša Mandić 

Posle Pacijevog odlaska, u Beogradu je počelo da se priča da je nekona otkrivanju spomenika zamerio vajaru činjenicu da je knez prikazan bez kape. Proširila se i glasina da je zbog te greške Paci izvršio samoubistvo", ispričala je pre nekog vremena Neda Kovačević, književnica i verovatno najveći stručnjak za ovu temu u srpskoj prestonici i žena koja je popisala sve beogradske spomenike.

Međutim, na sreću, reč je bila samo o mitu. Istorijski podaci nedvosmisleno pokazuju da je Enriko Paci umro prirodnom smrću i to više od dve decenije kasnije, 1899. godine u Firenci.

A što se tiče spomenika knezu Mihailu i činjenice da je "gologlav", Neda Kovačević za to ima jednostavno objašnjenje. "Knez Mihailo Obrenović je bio uspešan diplomata i izvojevao je od Osmanlija vraćanje srpskih gradova Beograda, Smedereva, Kladova, Sokoa, Užica i Šapca. Znajući to, Paci je prikazao kneza ne kao pobednika na bojnom, već na diplomatskom polju, a imena ovih gradova se nalaze na postolju spomenika", zaključuje naša sagovornica. Pozorišni trg je u narednim decenijama postao centralno mesto svih prestoničkih dešavanja i omiljeno mesto sastanka svih onih koji bi da se u Beogradu vide i budu viđeni. A ovi novi prestoničani činjenicu da je njihov voljeni knez "gologlav" uglavnom više nisu ni primećivali.