OVO SIGURNO NE ZNATE: Ko su istorijski likovi na kartama i zašto kralj srce jedini NEMA BRKOVE

Nema osobe na svetu koja bar jednom u životu nije igrala neku igru sa kartama. Špil od 52 karte dobro je poznat širom planete, a likovi kraljeva, dama i žandara danas su skoro pa univerzalni, a svakako prepoznatljivi svuda.

O tome kako su karte stigle do Evropljana i danas postoji više teorija. Najverovatnija je da su doputovale iz Kine, Indije i Persije i to sasvim sigurno u drugoj polovini XIV veka jer od tada potiču prve crkvene zabrane koje obećavaju pakao svakome ko se bude kockao i poklekao pred ovom "đavoljom rabotom".

Sastav i izgled špilova razlikovao se od države do države, a slično je bilo i sa brojem karata. Italijanski špliovi, na primer, imali su 56 karata. Uobičajeni špil od 52 karte koji je danas najrasprostranjeniji vodi poreklo od francuskih karata iz 15. veka.

Istoričari i danas nagađaju da su karte sa četiri znaka - tref, pik, karo i herc (detelina, list, romb i srce) predstavljale četiri srednjovekovna sloja društva. Trefovi tako simbolizuju seljake (detelina je hrana za svinje), pikovi aristokrafiju (kao šiljci na kopljima, simbol vitezova), karoi bogataše, a hercovi crkvene starešine.

Negde u ovo vreme počinje i masovnija proizvodnja karata koja uskoro potpuno zamenjuje ručno oslikavanje koje je prvo postojalo. Francuski majstori postaju poznati širom Evrope pre svega zato što su usavršili proizvodnju uz pomoć drvenog bloka i bakarne ploče što im je omogućilo da karte proizvode mnogo brže nego bilo ko drugi.

Upravo oni počinju i da dodeljuju imena "kartama sa licima" tj. kraljevima, damama i žandarima mada su se identiteti osoba koje su predstavljale menjali u zavisnosti od proizvođača i njegovih želja.

Kraljevi

Naročito su ličnosti kraljeva koji su se nalazili na kartama bile podložne promenama.

Kralj herc

Karlo Veliki - franački kralj krunisan 800. godine, prvi car Franačkog carstva i prvi car u zapadnoj Evropi nakon propasti Zapadnog rimskog carstva.

Šarl VII Pobednik - francuski kralj iz dinastije Valoa koji je vladao sredinom 15. veka. Uspeo je da oslobodi Francusku od Engleza tokom Stogodišnjeg rata i reformiše vojsku i državu.

Šarl VI Ludi - Interesantno je i to da u većini špilova kralj srce jedini nema brkove. Razlog za to treba tražiti upravo u načinu proizvodnje ovih karata. Neki manje vešt proizvođač, kaže priča, loše je izradio drveni kalup i tako izmenio prvobitni dizajn karte. Kralj srce je tako izgubio brkove, a i prvobitna sekira mu je zamenjena za mač. Neki su u ovome videli nameru da se ovaj kralj predstavi kao Šarl VI Ludi (nije imao brkove) i koji je bio mentalno oboleo i za koga se pričalo da se ubio proburazivši se mačem. Zato se ova karta nekada zove i "kralj samoubica".

Kralj pik

David - biblijski kralj Izraela i Judeje. Po predanju bio je naslednik prvog kralja Izraela Saula i onaj koji je ujedinio 12 izraelskih plemena.

Kralj karo

Gaj Julije Cezar - rimski vojskovođa, političar i pisac.

Kralj tref

Aleksandar Veliki - makedonski kralj i čuveni osvajač koji je stvorio carstvo koje se prostiralo od Grčke do Indije.

Kraljice/dame

Identitet kraljica na kartama još je teže utvrditi neko kraljeva jer one nisu bile tako poznate. Ovo je najrasprostranjenije tumačenje:

Kraljica herc

Judit - biblijska ličnost, lepa udovica koja je iskoristila svoje ženske čari i lukavstvo da odseče glavu asirskom vojskovođi Holofernu.

Izabel od Bavarske - žena Karla VI i majka Karla VII

Kraljica pik

Atina - grčka boginja mudrosti

Jovanka Orleanka - heroina Francuske iz Stogodišnjeg rata, spaljena na lomači.

Kraljica karo

Rahila - biblijska proročica i prva žena proroka Jakova, jednog od tri velika jevrejska patrijarha, majka Josifa i Venijamina.

Kraljica tref

Argina - anagram reči regina što na latinskom znači kraljica ili može označavati iskrivljen oblik imena Argeja kako se zvala mitološka princeza iz Arga.

Agnes Sorel - prva zvanično priznata ljubavnica nekog francuskog kralja. Bila je omiljena konkubina kralja Karla VII.

Junona - kraljicu bogova u rimskoj mitologiji, ekvivalent Here

Žandari

Imena žandara tj. vitezova ostala su konstantna i nikada se nisu menjala.

Žandar herc

La Ir - Etijen de Vinjoles, saborac Jovanke Orleanke, vitez i heroj Francuske

Žandar pik

Holgar Danski - ličnost iz danske epske poezije, vitez Karla Velikog koji je po legendi otet od strane veštice Morgan la Fej, sestre kralja Artura

Žandar karo

Hektor - trojanski junak, sin trojanskog kralja Prijama i Ahilov suparnik koga je ovaj ubio tokom Trojanskog rata

Žandar tref

Juda Makavejski - heroj jevrejske pobune protiv vladavine Seleukida u 1. vek pre nove ere

Lanselot - drugi vitez iz legende o Arturu, zaljubljen u kraljicu Ginevru

Nakon Francuske revolucije prekinuta je praksa štampanja imena na kartama, jer je bilo potrebno što pre raskinuti sa bilo kakvim monarhističkim obeležjima.

Reč je dakle bila o privremenoj praksi i zato se može reći da današnje kraljevske figure na kartama (naročito kada znamo da se većina njih proizvodi u Kini) verovatno nemaju mnogo toga zajedničkog sa svojim prvobitnim uzorima. Priča je, ipak, ostala.

(Dnevno)