JESTE LI ZNALI DA USRED VENECIJE IMA RAŠKA ULICA? Evo zašto prostitutke ovde nisu mogle! A šta je Veneciji bio car Dušan?

U samom srcu Venecije je ni manje ni više nego Raška ulica! Naslonjena na najluksuzniji hotel u čuvenom gradu, priča o davnim vremenima kad je kraljica Jadrana bila tesno vezana s našim prostorima, pa i kad su srpski vladari dobijali građanstvo Mletačke Republike!

Nama Venecija dade jednu od najlepših ljubavnih pesama. Pred očima mi nesrećna Lenka Dunđerski i njihova zabranjena ljubav. Baš dok je ovde, u kraljici Jadrana na "medenom mesecu" s Julijom Palački, Lenka umire u Beču na svoj 25. rođendan. Te divna Santa Maria della Salute bi inspiracija... Ali to beše ipak ne tako davno u odnosu na ona vremena koja ostaše u nazivima ulica.

Gužva na doku. Stajemo na Riva Degli Schiavoni. Verovatno mnogi među nama i ne znaju da je prvi dodir s Venecijom, prvi korak u gradu na drvenim šipovima zapravo Obala Slovena. Ovo široko šetalište, duž kog su poznate palate, pa i ona duždeva, naziv duguje upravo nama, jer u doba moćne Mletačke Republike, kako piše u više nego iscrpnoj knjizi "Srbija i Venecija (VI-XVI vek)" Momčila Spremića, bogati Mleci privlačili su živalj iz raznih krajeva, pa i Skjavone ili Sklavone s Balkanskog poluostrva. Pod Sklavonijom, citira Spremić arhiepiskopa Bara Gijoma Adama iz 1332, smatraju se "kraljevstva Raške, Srbije, Huma, Hrvatske, Zete". Najčešće su nastanjivani u Kastelu, delu grada u zaleđu Obale Slovena, gde je bilo i najviše doseljenika iz Srbije. Svi oni su bili preko potrebna radna snaga kao pomorci, zanatlije, sitni trgovci, vojnici, ispomoć po kućama...

Zemlja Nemanjića za Mletke posebno je bila interesantna zbog rudnika, koje počeše nicati kad kralj Uroš dovede Sase sredinom 13. veka. Davali su najveći izvozni adut - srebro. Izuzetno traženo, služilo je za kovanje čuvenog mletačkog novca.

- Srpsko rudarstvo imalo je jednu specifičnost. Dobijala se tzv. glama, vrsta srebra koje je sadržalo određeni procenat zlata. Najviše ga je bilo u Novom Brdu, a nešto i u Brskovu i Janjevu... U srednjem veku zlato je bilo oko 10 puta skuplje od običnog srebra, a glama tri puta skuplja od običnog srebra, koje nije sadržavalo zlato - piše Spremić.

Krećemo niz rivu. Desno je "Danijeli", luksuzni hotel koga današnji svet zna i po "Turisti" i Anđelini Džoli i Džoniju Depu. Čuvena je scena kad on trči po krovu i skače s terase bordo zgrade. Ali "Danijeli" je više od toga! Kudikamo! Tri palate povezane su u ovaj čist luksuz. Najstarija, još iz 14. veka, jeste Palata Dandolo, sagrađena kao dom čuvene plemićke porodice koja dade četiri dužda. Sledi druga iz 19. i na koncu ona iz minulog veka. Vrata "Danijelija" vode u suvo bogatstvo, prikazano onim gotskim, kitnjastim stilom. Voleli su da odsedaju ovde i Čarls Dikens, i Prust, i Balzak, i Vagner....

Na samom ćošku zdanja stoji pločica "Calle delle Rasse".

- To vam je Raška ulica - veli vodič nehajno, dok insistira da krenemo dalje, te ćemo se na kraju vratiti da na miru prođemo ovom našom ulicom.

Sledi Duždeva palata, na čijem tavanu beše čuveni zatvor odakle pobeže još čuveniji Kazanova... Most uzdaha, poslednji pogled robijaša pre skončanja. Skretanje udesno pa na Trg Svetog Marka. Srce Venecije, slika i prilika moći i pljačke koju izvede dužd Enriko Dandolo, kad u četvrtom krstaškom pohodu opljačka Konstantinopolj te 1204. Potom zauzima redom na putu ka kući, pa i Drač i Dubrovnik (1205), te postaje sused srpske države koju stvori Stefan Nemanja. Upravo on je prva zvanična veza Srba s Venecijom. Unuka mu Ana prva je srpska kraljica, jer Stefan Nemanjić 1217. dobi krunu od pape, te posta Prvovenčani.

- Moćna je bila porodica Dandolo, najpre Anin deda, dužd Enriko, pa otac Ranijero, vicedužd, admiral, čovek koji je kodifikovao građansko pravo u njih. Bilo je to zlatno doba Venecije. Ti uticaji moćne trgovačke grada-državice preneti su i na kontinentalnu Srbiju, odnosno srpske zemlje. Malo je poznato kako je Stefan došao u kontakt da se uopšte oženi duždevom unukom, ali poznato je da je upriličena svadbena ceremonija i da su mladenci galijama preko Jadrana, pa potom Dalmacije i Hercegovine otpremljeni u Rašku - priča za Kurir istoričar Momčilo Pavlović, koji dodaje:

- Sve to imalo je bitnog uticaja na stabilnost srpske države, koja je podignuta na nivo kraljevine. Stefan Nemanjić se krunisao za kralja, a Ana za kraljicu, kako stoji, cele Srbije, pa onda stoji Raške, Travunije, Dalmacije i Huma. To su današnje teritorije od centralne Srbije pa do jadranske obale, uključujući Dalmaciju, Zaleđe, Hercegovinu, čitavu jadransku obalu, osim Dubrovnika, a to znači i sve ostale tvrđave u Konavlima, Hum, od Boke Kotorske pa sve negde do Sinja. Tu nema velikih gradova, bile su to male luke koje gravitiraju prema Dubrovniku, ali i prema Zaleđu, i čiji stanovnici trguju solju i drugim artiklima.

Stefan Prvovenčani je od pape Honorija III dobio zlatnu krunu nedugo po Aninom dolasku u Srbiju. Prethodno je, kako piše u knjizi, 15 godina bezuspešno pregovarao s papom Inoćentijem III, jer se njegovom krunisanju protivio ugarski kralj.

- U istoriografiji postoje radovi o tome da je Stefan morao da se odrekne šizme i prihvati uticaj Zapada. Međutim, generalno gledano, u to doba, posebno za Srbiju i za srpske zemlje koje su bile i na jednoj i drugoj strani, odnosno gde su uticaja imale i jedna i druga crkva, to još nije bila tako bitna stvar da bi se kralj opredeljivao. Za Stefana je bilo važno da ga priznaju centri moći, bilo s jedne, bilo s druge strane - ističe Pavlović i navodi:

- Ostali smo pravoslavci i Predislav, sin Stefana Prvovenčanog, bio je arhiepiskop Sava II. Ana Dandolo je provela 12 godina u braku sa Stefanom, sve do njegove smrti. Dugo je živela i nadživela ga jer je i bila mnogo mlađa od njega. Freska u Sopoćanima, zadužbini njihovog sina Uroša, govori o sahrani, ali i o tome da je ona bila uzorna supruga i majka.

Nama nepoznate, a opet tesne veze srpske države s Mletačkom Republikom iscrpno su opisane u pomenutoj knjizi. Tako saznajemo da je kralj Dušan - "Presvetli gospodin Stefan, po milosti Božjoj kralj Srbije" imenovan 12. juna 1340. zlatopečatnom poveljom, zajedno s porodicom, za mletačkog građanina.

Ali ono što ovu simpatičnu uličicu čini po imenu nama značajnom nisu ni Stefan Prvovenčani ni Dušan Silni, nego nešto iz naših krajeva što seljaci dadoše. A i ne znamo za to! Raša!

- Za razliku od fine tkanine kao što je svila, u Mletke su stizala iz Srbije i Bosne gruba vunena sukna raša (rassa, rassia, sclavina), proizvod domaće radinosti. Korišćena su kao pokrivači i za izradu odeće. U Srbiji ju je najviše proizvodilo stanovništvo koje se bavilo stočarstvom - piše Spremić.

I nalazi da je jedan Dubrovčanin 1299. dao Mlečaninu Marinu 300 "sclavinas duplas" i 40 pokrivača da ih proda u Mlecima. U toku 1340. Paske Himo predao je Alegretu iz Venecije "sclavinas duplas" da ih tamo proda. Vlaho iz poznate dubrovačke vlastelinske porodice Gradić, koja je imala razgranate poslove u Srbiji, isporučio je svome ortaku "sclavinas et celegas" u vrednosti od 90 perpera da ih proda u Mlecima.

Dubrovčani su, inače, najčešće bili posrednici u trgovini između Srbije i drugih delova jadranskog zaleđa i Mletaka.

Pretražujući internet, po sajtovima koji opisuju samu Veneciju da se naći da ova ulica naziv duguje tome što su baš u tom potezu bile prodavnice koje prodaju "rassia", kako je navedeno, tkanine od vune koja je korišćena kao pokrivka gondole, a koje ime duguju tome što stižu iz kraljevstva Rassia (drevna Srbija). Pokrivač gondole, tzv. felce, što je bila mobilna konstrukcija koja se po potrebi stavljala i skidala, najpre je bila jednostavna zavesa na drvenom okviru, dok u 16. veku postaje nalik skloništu. Do prve polovine 17. veka felce je bio simbol luksuza i raskoši, prekriven bogatim brokatima i svilom. Ali vlasti tada zabranjuju luksuz, te je felce morao biti od raše, koja je crna i prodavana u ulici koja po njoj i dan-danas nosi naziv.

Venecija je i simbol bluda i razvrata. To je bilo toliko normalno da su polugole prostitutke mamile pridošlice s prozora. Ali ne i u Raškoj ulici. Blizina duždeve palate ozvaničila je branu prostituciji.

Dan u Veneciji je na izmaku. Ali nema odlaska dok se natenane ne prođe ovom uličicom. Krcata je turistima, kao i svaki metar ovog grada. Iako "Danijeli" nudi suvi luksuz, kad se ide niz Rašku ulicu, to ne izgleda tako. Čim se prođe hotel, ljupki bucmasti kuvar vas mami da uđete u restorančić. A još više ribe na gomili leda koje će pripremiti samo za vas. Još koji dućan, pa desno kafe... Tu je i radnjica sa suvenirima i neizbežnim figurama od stakla. Jer Venecija je i Murano, ostrvo stakla. Za pultom Azijat. I danas uvoze radnu snagu i štošta drugo. Ali ne više s naših prostora. Odavde put Venecije uglavnom idu turisti...

Zabranjeno preuzimanje dela ili čitavog teksta i/ili foto/videa, bez navođenja i linkovanja izvora i autora, a u skladu sa odredbama WMG uslova korišćenja i Zakonom o javnom informisanju i medijima.

Bonus video: